Τα θεατρικά του Γιάννη Ρίτσου









Το ότι ο Ρίτσος εκτός από τα ποιητικά του έργα έγραψε και τέσσερα θεατρικά, λίγοι το γνωρίζουν. Και θα παρέμεναν άγνωστα τα έργα αυτά, αν δεν φρόντιζε ο Κώστας Νίτσος, φίλος του ποιητή, να τα εκδώσει με περισσή αγάπη, υψηλή αισθητική και επιστημονική αρτιότητα.

Ο Νίτσος, σεβάσμια μορφή του Θεάτρου αλλά και της Δημοσιογραφίας, άνθρωπος αταλάντευτος στις αρχές του και ευθύς στον λόγο του, υπηρέτησε με κύρος και αξιοπρέπεια και τους δύο αυτούς χώρους τον έναν μέσα από τον άλλο. Υπήρξε για πολλά χρόνια διευθυντής της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, όπου άφησε εποχή με τους «Αστερίσκους» του, σχόλια για το θέατρο που έγραφε στην περίφημη δεύτερη σελίδα που φιλοξενούσε τα καλλιτεχνικά (δείγμα της σημασίας που δινόταν τότε στον Πολιτισμό). Οι «Αστερίσκοι» εκδόθηκαν αργότερα σε βιβλίο.

Ο Νίτσος όμως, θα μείνει στην ιστορία ως εκδότης του θρυλικού περιοδικού «Θέατρο», που αποτελεί ένα καλλιτεχνικό, επιστημονικό και εκδοτικό μνημείο για τη νεότερη Ελλάδα και πολύτιμη πηγή για τη θεατρολογική έρευνα στη χώρα μας.

Τα θεατρικά του Γιάννη Ρίτσου είναι τέσσερα τρίπρακτα δράματα, γραμμένα με την εξής χρονολογική σειρά:

«Μια γυναίκα πλάι στη θάλασσα», 1942
«Πέρα απ’ τον ίσκιο των κυπαρισσιών», 1944-1947
«Τα ραβδιά των τυφλών», 1959
«Ο λόφος με το συντριβάνι» 1959

Εκδόσεις «ΘΕΑΤΡΟ», 1990

Ο Κώστας Νίτσος και η σύζυγός του, η ηθοποιός Έφη Ροδίτη, με τιμούν με την αγάπη και την πολύτιμη φιλία τους πολλά χρόνια τώρα.

Σχόλια

Ο χρήστης michael_025 είπε…
Τα τέσσερα βιβλία με τα θεατρικά του Γιάννη Ρίτσου μπορεί κανείς να τα βρει στα γραφεία των εκδόσεων "ΘΕΑΤΡΟ", Χρ. Λαδά 5-7, καλό θα ήταν όμως να τηλεφωνήσει πριν, στα τηλ. 210 3232222 ή 210 3222555.
Ο Ρίτσος δε μου αρέσει xD
Αν και γνώριζα την ύπαρξή τους, δεν τα διάβασα ποτέ τα θεατρικά του.
Να του δώσω άλλη μία ευκαιρία;
Ο χρήστης michael_025 είπε…
Ο Ρίτσος, νομίζω, είναι πολύ παρεξηγημένος ποιητής. Ενώ είναι κατ' εξοχήν λυρικός και ιδιαίτερα ερωτικός, η κομματική εμπλοκή του τον ανάγκασε να στραφεί πολλές φορές σε θέματα που δεν αντιπροσωπεύουν τον ψυχισμό του. Δες όμως ότι ακόμα και στα πιο ανύποπτα ποιήματά του εμφωλεύει ένας απρόσμενος αισθησιασμός.

"Στήθεια πλατιά σαν τα στρωτά φτερούγια της τρυγόνας
που πάνωθέ τους κόπαζε κ' η πίκρα μου κι ο αγώνας,

Μπούτια γερά σαν πέρδικες κλειστές στα παντελόνια
που οι κόρες τα καμάρωναν το δείλι απ' τα μπαλκόνια."

ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ


Αν διαβάσεις τη "Ρωμιοσύνη" (μπορείς να τη βρείς ολόκληρη σε προηγούμενο post μου), θα καταλάβεις το μέγεθος της καταστροφής που υπέστη ένα βαθιά λυρικό και γεροχτισμένο ποίημα από την άθλια μελοποίησή του.

Πιστεύω πως αξίζει να ξαναδιαβάσουμε την ποίηση του Ρίτσου (άρα και τα θεατρικά του) με άλλο μάτι, απαλλαγμένη από τη "στρατευμένη" της διάσταση.

Πάντως, αν με ρωτούσε κανείς τι θα διάλεγα από τον Ρίτσο, θα απαντούσα χωρίς δισταγμό: την "Τέταρτη Διάσταση". Και μόνο αυτή η συλλογή είναι αρκετή για να τον τοποθετήσει ανάμεσα στους κορυφαίους ποιητές της παγκόσμιας κληρονομιάς.

jb
Ο χρήστης flamencologio είπε…
Αγαπητέ Σ.Π.Ρ, διάβασε τη νέα μου ανάρτηση, προς επίρρωσιν της άποψης του αγαπητού j.b.
Δε μου αρέσει να το σκέφτομαι πολύ..
Αν κάτι μου ''μιλάει'', μου ''μιλάει''. Έτσι έχουν τα πράγματα για μένα.
Από εκεί και πέρα ασχολούμαι με περαιτέρω στοιχεία.
Να διευκρινίσω, βέβαια, ότι επ'ουδενί δεν κατακρίνω το Ρίτσο αντικειμενικά.
Απλώς, δε με έχει...
Ο Παλαμάς, λόγου χάρη, μου αρέσει.
Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση ίσως φταίει που τον έχω συνδέσει με γεγονότα και εικόνες της ζωής μου...
Ο χρήστης michael_025 είπε…
Σ.Π.Ρ. de gustibus... Αλλά θά 'θελα να πω ότι, όπως ξέρεις, όλα γίνονται μέσα στο κεφάλι μας. Και καμιά φορά ανακαλύπτουμε μετά από χρόνια πράγματα που ήτανε μπροστά μας.
Θυμάμαι στο σχολείο (μιλάμε για προϊστορία) είχα μια διένεξη διαρκείας με τον φιλόλογο για τον Σολωμό. "Σιγά τον ποιητή", του έλεγα. "Μπροστά στον Σεφέρη και στον Ελύτη δεν πιάνει χαρτωσιά!" Άργησα πολύ να καταλάβω την πραγματική αξία του Σολωμού και αυτό, βέβαια, έγινε όταν πολύ αργότερα τον ανέγνωσα με τον δικό μου τρόπο κι όχι του φιλολόγου.
Έτσι κι εσύ με τον Ρίτσο. Ποτέ μη λες ποτέ...

Ο Παλαμάς πάλι εμένα δεν μου λέει τίποτα. Θεωρώ την ποίησή του εντελώς "εποχής" γι' αυτό και παρωχημένη. Οφείλουμε όμως να αναγνωρίσουμε τη συμβολή του στη διαμόρφωση της Γλώσσας, την πολιτική του διάσταση καθώς και τη θετική στάση του απέναντι στον Καβάφη.
Ο χρήστης Άρτεμις είπε…
Jb σ'ευχαριστώ κι από δω. Αυτό που θα ήθελα να βρω σίγουρα για τα θεατρικά του Ρίτσου είναι κάποια ανάλυση, κάποιες παραπάνω πληροφορίες για μία φίλη μου που σπουδάζει φιλολογια και έχει μία πολύ δύσκολη εργασιά σχετικά με τα θεατρικά του Ρίτσου. Έχει ψάξει πάρα πολύ και δεν βρήκε τίποτα. Θα κάνει βέβαια και την δική της ανάλυση αλλά πρέπει κάπου να πατήσει(άλλωστε μόλις μπήκε στο δεύτερο έτος) και να έχει κάποια βιβλιογραφία. Αλλά είναι σαν να μην υπάρχει τίποτα σχετικά με τα θεατρικά του έργα και δεν καταλαβαίνω γιατί πέρασαν στην αφάνεια. Πραγματικά. Αν έχεις κάποιες ακόμη πληροφορίες, είναι καλοδεχούμενες.
Ο χρήστης michael_025 είπε…
Αγαπητή Άρτεμις, η έκδοση αυτή των θεατρικών του Ρίτσου, εκτός από τα κείμενα, περιλαμβάνει και πλήθος άλλων στοιχείων για τον θεατρικό Ρίτσο. Είναι δηλαδή μια εκδοτική εργασία πολύ κατατοπιστική για το θέμα και απολύτως τεκμηριωμένη επιστημονικά, δεδομένου του ότι ο Νίτσος εκτός από φίλος του ποιητή είναι και κάτοχος των συγκεκριμένων χειρογράφων του.
Πες στη φίλη σου να κοιτάξει τα βιβλία, ειδικά τον 4ο τόμο. Επίσης, τηλεφωνόντας στα γραφεία (δες το 1ο σχόλιο), μπορεί να ρωτήσει αν σε κάποιο τεύχος του περιοδικού (αρχείο) υπάρχει σχετικό θέμα. Αν είναι φοιτήτρια στείλ' τη να ψάξει στη βιβλιοθήκη της σχολής της. Τα τμήματα θεατρολογίας είχαν ζητήσει από τον Νίτσο πλήρεις σειρές του πολύτιμου περιοδικού και το ξέρω διότι συνέβαλα στην συμπλήρωσή τους από τη δική μου συλλογή.

Χαίρομαι πολύ αν σε βοήθησα σε κάτι!
Ο χρήστης flamencologio είπε…
Μπες δες την ανάρτηση στο φλαμενκολόγιο για την Ακρόπολη. φιλιά
Ο χρήστης flamencologio είπε…
TO ΔΙΑΒΑΣΑ ΣΕ ΜΠΛΟΓΚ ΚΑΙ ΣΤΟ ΑΝΑΜΕΤΑΔΙΔΩ:
Πως η καρδιά σου θείε του αυτό το αντέχει ακόμα;
μη, μίζες σε λογαριασμούς, στο δεξιό το κόμμα
ο ανιψιός δεν έβαλε κι αυτό πληρώνει ακόμα;
Θείε του, τι σε πλάνεψε κι η πίκρα σου ανάβει;»

Κι θείος αποκρίθηκε ο μετοχοσυλλέχτης:
«Κόρη μου απ’ το στόμα σου χολή έβγαλες τόση,
πως το σεμνό, τον ξέχασα, Κωστάκη, και το δέχτης,
τι ο πρώτος είναι στο φαί και γκάφα όση όση

και έχει και τους βουλευτές, σκάνδαλα πλημμυρίσει.
Ο Μητσοτάκης μοναχά, τυφλό έχει ένα μένος
γι αυτόνε, που του γιόκα του το μάτι έχει γυρίσει
του γιού του Κυριάκου βουλευτή, πρώτον σ’αυτό το γένος.

Η Μαρίκα τον εγέννησε, πλούσια θυγατέρα
του Γιαννούκου που ’ναι άξιος, άρχοντας πελαγίσος,
και στην κομαντατούρ την έσμιξε ο Κωσταντής μια μέρα,
ε! από τότε ο αειθαλής τον κυνηγά με μίσος

στις εκλογές τον Κώστα τον τραβά, χωρίς να τον τελειώνει.
Αλλά οι δεξιοί όλοι μαζί ας βρούμε κάποια λύση,
ο Μητσοτάκης κάποτε θα πάψει να θυμώνει
πώς να τα βάλει με όλους μας και πώς να μας νικήσει

κι ούτε θα θέλει απέναντι όλους μας να μας έχει.
Τότε η Πετραλιά η υπουργόλουστη με λόγια αλλάζει ρότα:
«Καραμανλή, του Κώστα θειέ, έτσι αν πάλι έχει
και στους νηφάλιους βουλευτές αυτό αρέσει πρώτα,

ο σεμνοταπεινός Κωστής στο κόμμα να γυρίσει,
το Βύρων με τη μηχανή ας στείλουμε, που ξέρει
της Θεοδώρας την οδό, πετώντας να μιλήσει,
την γνώμη μας στην υπουργό ευθής να μεταφέρει:

Πως ο Κωστάκης με βουλή τρελών, θα επιστρέψει.
Φεύγω ,για της Ρηγίλλης την οδό, στα κεντρικά γραφεία,
να τους γκαρδιώσω ,να τους πω το κόμμα τους θα στρέψει
στους άχρηστους τους δεξιούς, να μαζευτούνε όλοι

μην και τα σκάνδαλα χαθούν, πριν ανοιχτούν οι κάλπες,
που ΔΕΚΟ και αποθεματικά, τα έχουν αφανίσει,
στης Αττικής νά ’βγει τα εξοχικά κι αργότερα στις βίλες
και στου Μαγγίνα το γιαπι, Ινδούς θε να ρωτήσει

το όνομά του αθάνατο στον κόσμο πια να μείνει».
Αυτά είπε και τα prada της θα σκύψει για να δέσει
που χρυσοποίκιλτα την παν, στων υπουργών τις σκάλες,
στις άκριες κάθε σουαρέ, σ όποιου θεάτρου θέση,

και τη luiss vuitton άρπαξε, που και στις δεξιώσεις
με το λουρί το επίχρυσο , βαρειά άμα τη σέρνει
σπέρνει μεγάλο πανικό στους κλέφτες, κι εντυπώσεις,
η κόρη –μες στη ΓΣΕΕ- κάθε φορά τη φέρνει.

Ροβόλησε από του θειού τα ύψη και τα φώτα
και στη Ρηγίλλης στάθηκε, στου Κωσταντή τα μέρη
στο πρώτο της νουδού σκαλί, ολόρθη μπρος στην πόρτα
κραδαίνοντας επίχρυση luiss vuitton στο χέρι

ίδια και απαράλλαχτη ,του Έβερτ του λεβέντη,
κι αντίκρυσε κλητήρες, τα dvd να βάζουν στα συρτάρια,
στα χέρια ομόλογα βαστούν, στο ξέφρενό τους γλέντι
εμβόλια να κουβαλούν του κόμματος θρεφτάρια

που είχαν κλέψει μόνοι τους, κι οι κράχτες κι οι βοηθοί τους
μισοί, το βασικό το μέτοχο κερνούσαν καπουτσίνο
κι οι άλλοι μισοί, στις τράπεζες ξεπλέναν το πουγγί τους,
τη δε τη μυριοκάψαλη Πάρνηθα, έγραφαν στο Καζίνο.

Πρώτος ο δικαστής Ζορμπάς απ τη γωνιά τη βλέπει
σκεφτόμενος, με την καρδιά, βαριά-βαριά και μαύρη,
μες στο μυαλό του ο άχρηστος , που να ’ναι, και αν πρέπει
να πάει να ξεκουμπιστεί, χαρά ο τόπος νάβρει

και την υπόθεση ξανά, στα χέρια του να έχει.
Αυτές οι σκέψεις μες στο νου φέρνανε γύρω τώρα
καθώς την Πετραλιά κοιτά και προς την πόρτα τρέχει
γιατί του έρχεται βαρύ να στέκει ξένος ώρα.
Ο χρήστης flamencologio είπε…
και η συνέχεια της ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ

ΡΑΨΩΔΙΑ Α!

Για το σεμνό τον άνδρα, Γιώργο πες τα μας, που μόλις
της Ελλάδας πήρε το διεφθαρμένο κάστρο, ανεμοδάρθη,
κι ανθρώπων άκουσε πολλών τις χριστοπαναγίες
κι έπαθε πλήθος συμφορές στου κόματος τα βάθη,

ζητώντας στην πατρίδα τους, άβλαβους να ψηφίσουν
τους βουλευτές, μα ούτε κι αυτό μπόρεσε,κι ας είχε πάθος,
γιατί είχαν κρίματα πολλά, έχοντας αφανίσει
της Αττικής τα πράσινα τα δάση, που ήταν λάθος,

κι αυτή της επανεκλογής, σωστά, τους στέρεψε τη μέρα.
Γιε της Μάργκαρετ, πες τα μου, στο νου σου όπως τά χεις.
Φύγαν στο σπίτι όσοι τους του Σκάνδαλου τη μαχαίρα
απέφυγαν, στα βατοπεδινά και στον αχό της Siemens

και μόνο αυτόν που έκαψε χλωρίδα και πανίδα
ζητώντας τον για θύμα της, στα γκάλοπ είχε ρίξει
και τον κρατούσε, η Ντόροθι, κόρη γκαντεμοφρύδα ,
ωσότου είπαν οι βουλευτές, ο πόνος του να λήξει,

και στη νουδού που έφτασε, ο άντρας, μες στο κόμμα
τα πάθια του δεν τέλεψαν κι εκράτει ο αγώνας
με τους δικούς του, μα οι βουλευτές, τον λυπηθήκαν όλοι
εκτός ενός, που χόλωσε, κι ήταν ο Mητσοτάκης

Αυτός αρνιέται, ο ταπεινός Κωστάκης, να γυρίσει.
Βρισκότανε στους Κρητικούς, της γκαντεμιάς ο ρέκτης
που χωριστά ψηφίζουνε κι αυτοί, είναι οι μισοί στη δεξιά,
οι άλλοι στην αριστερά, κι ήταν εκεί σαν δέκτης

θυσίας, δέκα βουλευτών, φορώντας τον μανδύα
του αποστάτη, και γλένταγε. Μα των βουλευτών τ ασκέρι
στις κάμαρες συνάχτηκε του θείου Αχιλλέα,
θείου υπουργών και βουλευτών, κι ακούν να μεταφέρει

σκέψεις που κάνει. Κι αρχινά, ενώ στον νου του πλέει
ο Γέροντας, που χάθηκε απ’ την αποστασία
του Κώστα άνδρα κρητικού, κι αρχίζει να τους λέει:
«Αχ των μικρομεσαίων τη γενιά, βουλευτές, ο καθένας, δες τη,

πόσο άδικα μας κρίνουνε για τα δικά τους λάθη,
λέγοντας για ευθύνες μας, στο άστοχό τους βήμα
ενώ είναι αυτοί υπεύθυνοι για τα δικά τους πάθη,
κι όσα τους φέρνει η μοίρα τους. Να! Του θείου του το κρίμα

που έδιωξε το βασιλιά, κι ο αποστάτης
τον ανιψιό του έριξε, εκδίκηση να πάρει
κι ας ήξερε απ’ τον Γέροντα, πως θα ’ναι μέγα δράμα,
να μην το κάμει, ειδ’ αλλιώς θα πάρει άγρια βάρη.

Να μην τον ρίξει του είπαμε, ο γδικιωμός φυλάει
απ’ του Γιωργάκη το σπαθί, μεγάλος αν γυρίσει,
του το ’πε ο Λούληςς, μα ο Κωστής, ούτε τον αγροικάει
δεν άκουσε, και έφτασε στου τέλους του την δύση»

Τότε η φωνή της Πετραλιάς, μελίρρυτη ακούστει:
«Κύρη μας, πρώτε βουλευτή, γόνε τρανέ στα Σέρρας,
εκείνου αυτά του πρέπανε, και τον χαμό του λούστει,
κι όμοια όποιος πράξει, ας χαθεί στο πλήρωμα του χρόνου

εγώ όμως πνίγομαι πολύ, για του Κωστή το δάκρυ
που τυραννιέται μακριά, και ο καημός τον πλήττει
σε μέρος σκανδαλόζωστο στου έδρανου την άκρη
σε κόμα διαπλεκόμενο, που έχει ψυγεία siemens,

η κόρη τ άτιμου γκαντέμη, που στου υπουργείου τους δρόμους
έγγραφα χάνει, που στα δυό λαος-νδ χωρίζουν,
στέκεται ολομόναχος και του βαστά στους ώμους,
ετούτου η κόρη τον κρατά με λόγια που ζαλίζουν,

με λόγια ακριβοθώρητα θέλει να τον πλανέψει
η ακριβή εξουσία του απ’ το μυαλό να σβήσει
μα εκείνος λέει απ’ τη βουλή ,τίμιο ν’ αγναντέψει
κι άλλη offsore μην ξαναδει, κι ύστερα ας ξεψυχήσει.

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

28 χρόνια από τον θάνατο του ζωγράφου Ασαντούρ Μπαχαριάν

Γυναίκα σημαίνει ΑγαπΩ

Δημήτρης Χαρισιάδης - Ελλάδα