Δένδρα σε κίνδυνο

Τα ΔΕΝΔΡΑ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ είναι μια σειρά από περίπου είκοσι σχέδια σε χαρτί, διαφορετικών διαστάσεων και μικτής τεχνικής (κάρβουνο, μολύβι και ξηρό παστέλ) του αγαπημένου φίλου ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗ. Πρόκειται για ανησυχητικές εικόνες νεκρών, άρρωστων ή πληγωμένων δένδρων, δένδρων που είναι ανυπεράσπιστα μπροστά στην καταστροφική μανία του ανθρώπου.



Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗΣ γεννήθηκε το 1956. Από το 1976 ζει και εργάζεται στο Βέλγιο. Σπούδασε Ζωγραφική και Χαρακτική στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πόλεως των Βρυξελλών (1976-1985). Σαν ιδρυτικό μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας ΣΥΝ (Αθήνα 1979-1985)συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα, το Βέλγιο, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Είναι επίσης ιδρυτικό μέλος της ομάδας ΝΕΟΝ (Βρυξέλλες 1980-1988). Μεταξύ 1981 και 2008 έχει κάνει επτά προσωπικές εκθέσεις (στις Βρυξέλλες και στην Αθήνα) και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Από το 1985 είναι καθηγητής Ζωγραφικής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Watermael-Boitsfort.



ΜΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΑΠΛΩΜΕΝΑ, ΤΗ ΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΙΑΣ *

Το πλημμυρισμένο δάσος του Δνείπερου στις ταινίες του Αντρέι Ταρκόφσκι: στο τοπίο πριν από τη μάχη, ο μικρός Ιβάν ψάχνει τα ίχνη· στη νωπή γη, ένα στρώμα από νεκρά φύλλα. Τα φυλλώματα του μακρινού Βορρά: κάτω απ’ τις καρυδιές, η ακροβάτισσα Ελβίρα Μάντιγκαν και ο λιποτάκτης του σουηδικού στρατού Σίξτεν Σπάρρε εκτελούν μια συνθήκη διπλής αυτοκτονίας. Την επομένη, δίπλα στα δυο νεκρά σώματα και πάνω στις άγριες ορχιδέες, βρέθηκε ένα καλάθι του πικνίκ: ένα κομμάτι τυρί, ένα καρβέλι ψωμί, ένα μπουκάλι νερωμένο κρασί.



Στο μυθικό δάσος του Μακμπέθ, τα δέντρα κινούνται όπως οι στρατιώτες στις γραμμές του εχθρού· ο θρόνος ματώνει, ο βασιλιάς πεθαίνει. Όταν η νύχτα πέφτει στους αγγλικούς κήπους, σκέφτομαι τον Μακμπέθ, τα καταραμένα σκοτάδια της δολοφονίας του Ντάνκαν: οι αγγλικοί κήποι, σκηνικά εγκλημάτων που δεν εξιστόρησα ακόμα. Δεν εξιστόρησα ούτε το χρονικό εκείνου του έρωτα και της τρομερής απώλειας που ακολούθησε: κάτω απ’ τα δέντρα που ήταν χίλιες φορές δέντρα, αποκοιμιόμουν για να ονειρευτώ τους δρόμους των μεθυσμένων φοινικιών, τις ωκεάνιες χώρες όπου έκρωζαν οι γλάροι. Όταν ξημέρωνε, η ζωή ήταν ωραία και εύκολη: οι σκιές χάνονταν, τ’ αστέρια έσβηναν· η πάχνη έσταζε στις λαίμαργες ρίζες.



Όταν ήμουν παιδί, παρατηρούσαμε τις εποχές σ’ ένα δέντρο στη γωνιά του δρόμου: μια λεύκα ή μια ιτιά, ή ίσως ένας πλάτανος της πόλης ή μια γέρικη ακακία· δεν είμαι σίγουρη, οι αναμνήσεις συγχέονται, οι γνώσεις μου στη βοτανική είναι περιορισμένες. Ο μικρός μου αδερφός κι εγώ: μοιάζαμε με τη Φράνσι και τον Νήλι Νόλαν από το Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλυν, που ζούσαν στη φτωχοσυνοικία του Γουίλιαμσμπεργκ στις αρχές του εικοστού αιώνα· χρειάζονταν θάρρος και θέληση όπως εκείνο το δέντρο που μεγαλώνει κι ανθίζει στο άγονο χώμα και στα λιθόστρωτα· εκείνο το δέντρο που επιζεί σ’ όλες τις συμφορές: στην ξηρασία, στις αρρώστιες, στις χιονοθύελλες, στους τυφώνες…



Το δέντρο του Μπρούκλυν έβγαζε ρίζες στις πίσω αυλές των σπιτιών και στις χαραμάδες του τσιμέντου. H Φράνσι και ο Νήλι έπρεπε να επιζήσουν σαν το δέντρο: κι εμείς έπρεπε να επιζήσουμε· σε πείσμα όλων και κόντρα σε όλα. Ο επαναλαμβανόμενος εφιάλτης: ξυπνάω χωρίς να ξυπνήσω, βρίσκομαι κρεμασμένη στη βελανιδιά του πεζοδρομίου, απαγχονισμένη· ένα σχοινί γύρω από τον λαιμό, τα πόδια μου αιωρούνται στο κενό.



Τα Σαββατόβραδα περιπλανιόμουν στην πόλη, με τα δάχτυλα μέσα στο κεφάλι, τα μάτια πεινασμένα, το κεφάλι γεμάτο παραμύθια: ο Ρομπέν των Δασών, οι ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, μαγεία και μυστικά κάτω απ’ τα δέντρα· αλλόκοτα δέντρα, δηλητηριώδη μανιτάρια, κοιμισμένες πριγκίπισσες, νύμφες των κορμών και νεράιδες κρυμμένες στις κουφάλες, θεοί της βλάστησης και των φύλλων. Οι λύκοι καταβρόχθιζαν τα κοριτσάκια μαζί με τις γιαγιάδες τους. Είχα ένα αίσθημα ανησυχίας, μια γλυκιά θλίψη: η μοναξιά δεν είχε βάρος, διψούσα για το άγνωστο, για το βαθύ του μυστήριο.



Κύλησε ο καιρός. Από το παράθυρό μου στην 11η Λεωφόρο, στο Μανχάταν, στη γειτονιά της Κουζίνας της Κόλασης, η νύχτα πέφτει στο ποτάμι: γύρω από έναν κορμό δέντρου –ένα σφεντάμι; μια οξιά;– είναι τυλιγμένη μια κίτρινη κορδέλα. Tie a Yellow Ribbon Round the Old Oak Tree. Ένα ραντεβού, ένα σημάδι. Όλα τα δέντρα –τα σφεντάμια, οι οξιές– είναι ίσα μπροστά στο τσεκούρι και το πριόνι.



Αργότερα, περιπλανιόμουν στον κόσμο μ’ ένα παλιό αυτοκίνητο: μια φορά είδα το πευκοδάσος του Γουαϊόμινγκ να καίγεται, άκουσα τον στείρο κεραυνό των πυρακτωμένων κλαδιών, τον συριγμό της ρητίνης, το τρέμουλο των πουλιών που φτερούγιζαν ανάμεσα στις φλόγες, στα ερείπια. Μιαν άλλη φορά, το φθινόπωρο ήταν κόκκινο και πορτοκαλί σαν πίνακας του Βλαμένκ.



Έφτασε ο χειμώνας, λευκός, γυμνός και διάφανος: κατρακύλησε πάνω στη βλάστηση· οι σκελετοί των δέντρων υψώνονταν στον ορίζοντα σαν τα φαντάσματα. Τα δέντρα αποκοιμήθηκαν σ’ ένα παγωμένο μαξιλάρι μέσα στο γκρίζο φως.



Πέρασαν κάμποσες εβδομάδες· ύστερα, το φως άλλαξε, άλλαξε το σχήμα του αέρα: το ξύπνημα, ο κύκλος της ζωής, η επανάληψη· μια νιφάδα χιονιού ζυγιζόταν στα κλαδιά προτού λειώσει, προτού γίνει σταγόνα. Στον δρόμο για τη δύση, είδα τα χρυσά τουλιπόδεντρα, τα χωράφια όπου τα δέντρα έμοιαζαν με ανοιχτές ομπρέλες.
Για μια στιγμή που κράτησε λίγο ήμουν τόσο ευτυχισμένη που ο κόσμος ξεχείλιζε από μικρά θαύματα, δέντρα αρωματικά, νερά αστραφτερά, παραδείσια πουλιά σ’ όλα τα χρώματα: διέσχιζα τoν χερσότοπο των δέντρων του Ιησού του Ναυή, μονάχη ανάμεσα στους παράξενους βράχους από πολύχρωμο γρανίτη, ανάμεσα στην έρημο και τα ποτάμια. Όταν ο ήλιος έδυε, γλιστρώντας πίσω από τα φαλακρά βουνά, οι οζώδεις κορμοί τεντώνονταν προς τον ουράνιο θόλο· τα δέντρα έμοιαζαν με τον Ιησού του Ναυή που έδειχνε με τα χέρια απλωμένα τη Γη της Επαγγελίας.






* Το θαυμάσιο κείμενο της ΣΩΤΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ γράφτηκε ειδικά για τον κατάλογο της έκθεσης LES ARBRES EN PERIL του Χρήστου Βουγιουκλή, που γίνεται στην Gallerie XXL Art των Βρυξελλών και θα διαρκέσει μέχρι την 1η Απριλίου.

Σχόλια

Ο χρήστης flamencologio είπε…
Όμορφο θέμα. Θα ήθελα πολύ να δω αυτά τα έργα αναλυτικά. Τα δέντρα του Μακμπέθ που περπατούν είναι ένα ζήτημα που πολύ με έχει απασχολήσει, καθώς έχω μεταφράσει έμμετρα όλον τον Μακμπέθ. Θα ήθελα να το συζητήσουμε. Επίσης έχουμε και άλλες εκκρεμότητες μαέστρο μου
φιλιά
Ο χρήστης michael_025 είπε…
Κάποια στιγμή, όταν θα είναι στην Ελλάδα, θα γνωρίσεις και τον Χρήστο. Όσο για τις εκκρεμότητες, αυτές θα τις τακτοποιήσουμε βάφοντας τα αυγά!
Τώρα πρόσεξα την ανάρτηση αυτή!
Επιτέλους ένας άνθρωπος που συμφωνεί μαζί μου σε σχέση με αυτό το κείμενο. Έχω χεστεί αγρίως με 3-είναι πάρα πολλοί!- φίλους μου, που υποστηρίζουν σε ένα γενικά ψιλοαντισωτικό κλίμα ότι είναι άλλο ένα δες-πόσα-βιβλία-έχω-διαβάσει κείμενό της. Εγώ θεωρώ, πάντως, ότι είναι σεμνή και ότι τα κείμενά της είναι πολύ καλά. Τουλάχιστον, όσα έχει τύχει να διαβάσω.
Αν δεν κάνω λάθος, το ζωγράφο αυτό τον αναφέρει και στο Χρόνο Πάλι, ως ''ο καλός μου φίλος, ο Χρήστος''. Δεν είμαι σίγουρος, βέβαια...
Ο χρήστης michael_025 είπε…
Αγαπητέ -και ακριβοθώρητε- Σ.Π.Ρ., με τον Χρήστο ήμαστε παιδικοί φίλοι και συμμαθητές στο σχολείο. Η Σώτη μπήκε στην παρέα αργότερα -και για μένα περιστασιακά. Πριν ακόμη μάθουμε καλά-καλά ότι γράφει, είχαμε καταλάβει ότι ήταν πολυμαθής, διαβασμένη και με άποψη. Αυτό φαίνεται και στα κείμενά της, που δεν συμφωνώ ότι είναι "δες-πόσα-βιβλία-έχω-διαβάσει". Άλλωστε τα θέματά της είναι συνήθως τέτοια που αν δεν είσαι βαθύς γνώστης του αντικειμένου, δεν καταπιάνεσαι. Με τον Χρήστο είναι η δεύτερη φορά που συνδέεται η Σώτη. Την πρώτη -και ουσιαστικότερη- πριν μερικά χρόνια, ο καρπός ήταν μια σειρά εξαιρετικών μικρών κειμένων που συνοδεύονταν από τα αντίστοιχα θαυμάσια σχέδια -θα ετοιμάσω σχετική ανάρτηση. Γενικά θεωρώ ότι η Τριανταφύλλου είναι μια από τις πιο αξιόπιστες φωνές της ελληνικής διανόησης και η μόνη μου επιφύλαξη είναι ότι με τις πολλές της εμφανίσεις στα διάφορα έντυπα -βιοπορίζεται βέβαια απ' αυτό- αποδυναμώνει τον λόγο της και κινδυνεύει να μαϊντανοποιηθεί.
Σε περίπτωση που δεν έγινα σαφής με το προηγούμενο σχόλιό μου, είμαι κι εγώ της ίδιας άποψης με σένα σε σχέση με την Τριανταφύλλου, με μία μόνο μικρή ένσταση σε ό,τι αφορά τη μαϊντανοποίηση.
Γενικά, θεωρώ αυτό το φαινόμενο εξαιρετικά γοητευτικό και αντιφατικό στη φύση του. Όταν αγαπάμε ένα συγγραφέα, μία μπάντα, ένα συνθέτη, ένα σκηνοθέτη, ένα χορογράφο κ.ο.κ επιθυμούμε διακαώς να δούμε περισσότερα πράγματα από αυτόν. Όταν, λοιπόν, αυτός ανταποκρίνεται στην επιθυμία αυτή-ή, αν θέλεις, και στις δικές του επιθυμίες και ανάγκες- αρχίζουμε και ξινίζουμε κάπως, μέχρι να τον απορρίψουμε εντελώς.
Συνήθως, το κάνουμε, με τη δικαιολογία της εμπορικής κουλτούρας, της μαζικότητας μπλα μπλα μπλα
Δηλαδή, μέσες άκρες όσο είναι ακριβοθώρητοι οι λατρεμένοι μας τους λατρεύουμε, όταν, όμως, υποκύπτοντας και στις δικές μας επιθυμίες, πάψουν να είναι, τους γυρνάμε την πλάτη.
Είναι, όμως, νομίζω, κάπως άτοπη αυτή η παρέκβαση. Το θέμα μας ήταν η Τριανταφύλλου.
Ούτε εγώ θεωρώ ότι το στιλ της ανταποκρίνεται στο πρότυπο του δες-πόσαμπλαμπλαμπλα. Για να είμαι ακριβής, δε νομίζω ότι μπορώ να σκεφτώ και κάποιον τέτοιο συγγραφέα... Έχω παραδείγματα στην καθημερινότητά μου, αλλά όχι δείγματα γραφής.
Το αντισωτικό κλίμα στο οποίο αναφέρθηκα εκπηγάζει μάλλον από το γεγονός ότι η πολυμάθεια είναι κάτι το οποίο οι περισσότεροι επιθυμούν για τον εαυτό τους μονάχα και δεν την ανέχονται στους άλλους. Εκεί έχω καταλήξει.
Ο χρήστης michael_025 είπε…
Σ.Π.Ρ., καλά τα λες, συμφωνούμε. Ωστόσο, με τους συγγραφείς η σχέση είναι λιγάκι ερωτική, πρέπει νά 'χει μια κάποια αποκλειστικότητα, ένα μυστήριο, ένα κάτι πολύτιμο και μοναδικό... αν όποια πέτρα σηκώσεις τους βρίσκεις από κάτω... τι να σου πω...δεν ξέρω!
Έχω το παράδειγμα της άλλης που θεωρώ σπουδαία και που η τύχη τά 'φερε να είμαστε φίλοι, της Ζυράννας. Λίγες συνεντεύξεις, λίγες παρουσιάσεις -όσες επιβάλλει ο εκδότης- και τίποτα άλλο. Είναι θέμα στυλ τελικά ή βιοπορισμού;
Απ' την άλλη, θα μου πεις, παραπονιόμαστε ότι οι διανοούμενοι δεν παίρνουν θέση στα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, κι όταν το κάνουν συστηματικά, τους κατηγορούμε ότι μαϊντανοποιούνται. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα...
Χμ...
Για μένα μόνο ''πίσω βρίσκεται το ρέμα''. Ο γκρεμός μπροστά δεν είναι αυθύπαρκτος. Μόνος του ένας άνθρωπος το σκάβει και του προσδίδει βάθος.
Η Τριανταφύλλου, όντως, προχωράει μπροστά-δεν υποννοώ κάτι βαθύτερο από την κατεύθυνση. Και μπορώ να πω με σχετική βεβαιότητα ότι ακόμα δεν έχει πιάσει το φτυάρι. Τώρα, αν αυτό συμβεί στο μέλλον, θα λυπηθώ πολύ, αλλά δυστυχώς δε μπορούμε να κάνουμε κάτι.

ΥΓ. Έχω την εντύπωση ότι η Ζατέλη είναι αδερφή του φυσικού μου. Του πρώην φυσικού μου, δηλαδή. Σίγουρα η αδερφή του είναι συγγραφέας και, αν θυμάμαι καλά, μας είχε πει ότι ήταν αυτή.
Και είμαι σίγουρος ότι για άλλη μία φορά το τσάκισα το ''υπονοώ''...
Αυτή η έρμη η λεξούλα έχει καταντήσει μαζί μου!
Είναι, επίσης, και άλλη μία που τσακίζω τακτικά, αλλά δε μου έρχεται τώρα. Θα σας ενημερώσω, όμως, όταν τη θυμηθώ!
Ο χρήστης michael_025 είπε…
Σ.Π.Ρ., το "Ζατέλη" είναι ψευδώνυμο.
Ξαναδιαβάζοντας τα σχόλια, έβαλα τα γέλια. Έχουμε κι εμείς προβλήματα να ασχοληθούμε, ε;
Εντόπισα, όμως, και μία ΕΙΡΩΝΕΙΑ:
''ακριβοθώρητε Σ.Π.Ρ.''?!!!
Ποιός μιλάει, έτσι;
Γιατί χαθήκατε;

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

28 χρόνια από τον θάνατο του ζωγράφου Ασαντούρ Μπαχαριάν

Δημήτρης Χαρισιάδης - Ελλάδα

Γυναίκα σημαίνει ΑγαπΩ