Θέατρο και Μαθηματικά

Ένα θέμα που έστειλε στο ARTION ο φίλος μου ο Τάκης, μαθηματικός: Το έργο του Samuel Beckett "Quad".

Ο Beckett περιγράφει το Quad σαν «μπαλέτο για τέσσερα άτομα» και στην εκδοχή που έχει δημοσιεύσει ο Faber, σαν « ένα έργο για τέσσερις παίκτες, φως και κρουστά». Ο Beckett σπούδασε (studied) μαθηματικά και παρόλο που δεν ασχολήθηκε με ανώτερα μαθηματικά, έφτασε να γνωρίζει πολύ καλά τα βασικά στοιχεία των σειρών, της θεωρίας συνόλων και της λογικής. Καθαρά εμπνευσμένος από μία δυαδική Gray Code αριθμητική ακολουθία, η οποία χρησιμοποιείται κυρίως σε αναλογικά και ψηφιακά σήματα μετατροπής στις μηχανές ηλεκτρομηχανικής, ο Beckett θεωρεί τους ηθοποιούς του Quad σαν υποσύνολα ενός ν- συνόλου που είναι κανονισμένο σε κυκλική λίστα, έτσι ώστε το κάθε μονοσύνολο να εμφανίζεται μία φορά, δύο γειτονικά σύνολα να διαφέρουν εξαιτίας της πρόσθεσης ή της αφαίρεσης ενός μόνου στοιχείου και το μόνο στοιχείο που μπορεί να αφαιρεθεί να είναι εκείνο που ήταν πιο πολύ παρόν στα προηγούμενα αλλεπάλληλα σύνολα της λίστας. Για τον Alessandro Carboni το Quad ήταν μια αφορμή για να μελετήσει και να αναλύσει το μηδέν και τη λειτουργία του σε μια χορογραφική διαδικασία.

Το Quad (διάρκειας 15 λεπτών)κινηματογραφήθηκε για τη Γερμανική τηλεόραση και παρουσιάστηκε στις 8 Οκτωβρίου του 1981. Το Quad I & II είναι η πιο φορμαλιστική, γεωμετρική και συμμετρική δουλειά του Beckett. Κάθε παίκτης περιγράφει το μισό τετράγωνο διαγράφοντας την ασυμμετρία πλευράς και διαγωνίου, αποφεύγοντας το κέντρο, κάνοντας μία απότομη στροφή προς τα αριστερά. Στην αρχή μπορεί να φαίνεται ότι αποφεύγει ο ένας τον άλλον, αλλά σταδιακά συνειδητοποιούμε ότι το κέντρο, σαν ένα άδειο χωρικά αντικείμενο, γίνεται το σημείο μηδέν της κίνησης.

Το Quad δεν είναι το μοναδικό απροκάλυπτο εγχείρημα του Beckett που θέτει στη σκηνή τη γεωμετρία. Η σκέψη του αυτή ξεκινάει από το 1963 που μεταξύ άλλων εκδίδει το “J.M. Mime”. Σε αυτό το έργο, δύο ζευγάρια, γιος και πατέρας και γιος και μητέρα ( ο Beckett έγραψε ότι μπορεί ο ένας να κουβαλάει τον άλλον) προσπαθούν να περιγράψουν τον μεγαλύτερο αριθμό μονοπατιών μεταξύ των τεταρτημορίων του τετραγώνου για να φτάσουν στο κέντρο Ο (to arrive hack at center, O). «Ξεκινώντας από το Ο και επιστέφοντας στο Ο διανύοντας τον μεγαλύτερο αριθμό μονοπατιών» ,είναι η περιγραφή του Beckett για τη δράση. Το μοτίβο σε αυτό το έργο είναι αρκετά περίπλοκο. Στο Quad ο Beckett μεγεθύνει τα τρίγωνα και προσθέτει ρυθμό. Το θέμα επαναλαμβάνεται, αφού το κέντρο αποφεύγεται και δεν αναζητείται, και η καταπίεση της κίνησης ενισχύεται από τα μοχθηρά στριψίματα.

Το έργο
Η κίνηση κάθε παίκτη χωρίζεται σε 8 μέρη. Η διαδρομή είναι αριστερόστροφη και ακολουθεί τη λογική πλευρά-διαγώνιος- πλευρά-διαγώνιος- πλευρά-διαγώνιος- πλευρά-διαγώνιος. Η διαδρομή αυτή είναι μοναδική. Σε κάθε διαδρομή ο παίκτης περνάει μία φορά από τις τέσσερις πλευρές και δύο φορές από τις διαγωνίους. Αρχικά ξεκινάει ένας μόνος του μετά συμπορεύεται με έναν δεύτερο παίκτη, όπου κατά την εκκίνησή τους βρίσκονται σε διαδοχικές πλευρές, έρχεται στο τέλος της διαδρομής τους και ένας τρίτος παίκτης έχοντας τώρα και οι τρεις παίκτες εκκίνηση σε διαδοχικές πλευρές και με παρόμοιο τρόπο εισέρχεται και ένας τέταρτος. Στη συνέχεια στο τέλος της διαδρομής φεύγει ο πρώτος που μπήκε, στο τέλος της δεύτερης διαδρομής ο δεύτερος και συνεχίζοντας με όμοιο τρόπο απομένει ο τελευταίος παίκτης όπου τώρα αυτός κάνει μόνος του τη προσωπική του διαδρομή ξεκινώντας με αυτό τον τρόπο μια δεύτερη ακολουθία κινήσεων όπου πάλι μπαίνει ένας – ένας κ.λ.π.
Όταν ολοκληρωθούν τέσσερις ακολουθίες, κάθε παίκτης θα έχει κάνει από ένα σόλο, θα έχει συμπορευτεί με έναν από τους άλλους παίκτες (μάλιστα δύο από αυτά τα ζευγάρια θα συμπορευτούν δύο φορές), και θα έχει συνυπάρξει: δύο φορές με άλλους δύο με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς και τέσσερις φορές με τους υπόλοιπους τρεις, πάλι με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς.

(Σχόλια των:Alessandro Carboni και S.E. Contarski).